Keban’ın çok sıcak devirler yaşadığını, 50 yaşının üstündekilerin aşağı yukarı, kadın erkek herkes bilir. Bu sebeple devlet erkânı yaz aylarını Sağdıçlar köyünde geçirirlermiş. Kaynak kişilerde bu hususu gayet iyi biliyorlar. Hâkimlerin, yüzbaşıların halen evlerinin yerleri, yıkıntıları ve arazileri mevcuttur. Keban tarihinde de Gümüş Maden Bahçelerinin bugünkü Sağdıçlar köyü olduğunu açıkça ispat etmektedir. Ayrıca bu husus şunu da belirtmektedir ki, Hamzikân ismi bilhare yani Rumi 1210 tarihinden sonra alındığına muhakkak nazarı ile bakılmaktadır. Köyün esas adının Hamzikân, fakat Keban’lıların burada yazı geçirdikleri için Keban’nın o zamanki adı Gümüşmaden olduğuna göre köyün de adı Gümüşmaden Bahçeleri adı verilmiştir, diyenler de olabilir. Fakat yukarıda izah edilen husus bu fikri çürütmektedir.

Köy (1210 Rumi tarih) 1894 tarihinde Çifteli zadelerin hâkimiyeti altındadır. Ancak Çöteli Beyleri ile Çifteli Zadeleri karıştırmamak lâzımdır. Çöteli Beyleri Erzurum’dan gelmişlerdir. Çifteli Zadeler bu civarda hüküm sürenlerdir. Hatta Yusuf Ziya Paşa’yı Keban’a yani Gümümaden’e Çiftelizadeleri sokmamışlardır. Yusuf Ziya Paşa Palu suyundan yani Fırat’tan kelekler ile Keban’a gidebilmiştir. Bilhare Keban’da halen yıkıntıları mevcut (KALHANE) izabe için bu civarda odun kestikleri içinde Çifteli Zadelerle çatışmıştır. Yusuf Ziya Paşa duruma hâkim olmuş, Pertek dağlarında bile KALHANE için odun kestirmiş ve getirtmiştir.

KÖYÜN COĞRAFİ DURUMU

Sağdıçlar Köyü Keban asfaltına 5 km’dir. Keban Barajı’nın doğusunda ve baraj gölüne 7 km uzaklıkta meyilli bir arazi üzerinde kurulmuştur. Keban deniz seviyesine göre rakım 748 olup, Sağdıçlar köyüne doğru uzanır. Köy kurağının yeri 1109 rakım ile son bulur. Köyün kalesi bu saha içinde olup, köyün batı tarafına düşmektedir. Tehlike devamlı Keban’dan yani Gümüşmaden’den beklendiği için alt taraftan yapılmış ve Deli Memet deresini hâkimiyeti altında bulundurmuştur. Köyde Kacer ve Melik mevkilerinden geçerek Deli Memet Deresini oluşturan dereden tahminen bir değirmenlik su akar. Bazen bu suyun daha çoğaldığı olur.  Akan suların hepsi Keban Baraj Gölü’ne dökülür.

…köy arazisinin % 70’i kumlu, % 20’si killi, % 10’u ise çorak arazidir. Üç tarafı çevrili dağlar, Munzur Dağlarına kadar devam eder. Bu dağlar, zamanında ormanlarla kaplı iken, Osmanlı bütün gümüş para için gerekli olan gümüşü Keban Gümüş madeninden temin etmiş bu madenin eritilmesi için de buranın ormanını kesip erittiği yer KALHANE’dir. Bütün meşe ağaçlarının kesilmesini ve köklerine kadar çıkarılmasını devlet emretmiştir…

TARIM-İKLİM-BİTKİ ÖRTÜSÜ-HAYVANCILIK-ULAŞIM

…Köy toprakları, yıla göre bire sekiz veya dokuz veriyor, bütün tarım ürünleri ve sebze ekimi yapılmakta, üzüm bağları bulunmaktadır. …Ceviz, badem, elma, armut ve kayısının her çeşidi yetişmektedir. ..eski sert kış mevsimlerinin yaşandığı köy Keban Barajı’nın yapılmasıyla ılıman bir iklim e sahiptir. …arazi hayvancılığa elverişlidir. …Baraj yapılmadan önce dağ keçilerine rastlanırken, Barajın yapımı sırasında Fransız ve İtalyanlıların avlamaları sonucu bu hayvanların bölgede nesli kesilmiştir. Küçükbaş hayvancılığı yapılmaktadır. …Köy Elâzığ’a 40 km, Keban’a 8 km, yol asfalttır.

EKONOMİK YAPI-YAKIT-SOSYAL YAPI-AHLAK

  … dengesiz politikalar sonucu köyden şehre göç, sonraları köye dönüşle zirai aletlere yapılan yatırımın verimi alınmaya başlanıldı. Şehir tipi evler yapıldı, 1974’te elektriğin gelmesi ekonomiyi olumlu etkiledi. Yün dokumacılığı önem kazanmıştır.  …köyün çoğunluğu odun sobası bir kısmı da kömür kullanmaktadır. .. bir iki çocuklu ailelerin yanında 6-7 çocuklu aileler de vardır. Önceki tarihlerde 6 çocuklu aile reisi yol vergisi vermez, ayrıca devletten 30 lira ikramiye alırdı. Çok çocuklu aile yapısı nüfus planlamasıyla hükmünü kaybetmiştir. …boşanmalara az da olsa rastlanmakta, böyle durumlarda kadın mihri meclini ve sembolik bir para alabiliyor. Nadiren kız kaçırma olayına rastlanır.  Ölüm olması halinde üç gün yas tutulur, o ailenin yiyeceği komşular tarafından temin edilir. …sünnet düğünleri çalgılı olurdu. Kirvelik geleneği devam etmektedir. …bütün toplumlarda olduğu gibi ahlaka çok değer verilir. Köyde kahve vardı, eskiden çok kumar oynanırdı. Fakat kötü niyetliler istismar ederek kumarhaneye çevirdiler, gençleri zehirlediler, gençler çalışamaz oldular. İş güç aksadı. Bu durumu idrak eden yaşlılar derhal kahvenin kapatılması kararlaştırıldı. Karar uygulandı. …meyve üzümlerde hırsızlık olmaz.  

…Köyün yaşlıları geçtikleri yollardan kadın ve genç kızlara rastlarlarsa bunlar hemen oturduğu yerden kalkarlar, yaşlılara yol verirler. Yolda karşılıklı yürüyorlarsa, kadın arkasını çevirir ki yüzünü erkek görmesin. Bu eski bir gelenektir ve benimsenmiştir.  Kadın, anne ve babasının yanında çocuğunu kucağına alıp aleni sevemez. İki kadın alenen yüksek sesle kavga edemez.   

Bir sonraki yazı :

KIZ BEĞENME- SÖZ KESME-ŞERBET İÇME-ALIŞ VERİŞ-NİŞAN-ÇEYİZ SERME-DİNİ NİKÂH-ÇEYİZ-GELİN ALMA-KINA GECESİ-DÜĞÜN-YEMEKLER-KÜLTÜR VE BATIL İNANÇLAR