KURT DALMIŞ SÜRÜDEN HAYIR BEKLEMEYİN

Etobur olan kurtlar, doğal ortamda fare, tavşan ve kuşlarla, yaylaya çıkan küçükbaş davar sürülerinden kaptıkları hayvanlarla geçinen bir canlı türüdür. Doğada kendi bölgeleri dışına nadiren çıkarlar, bulundukları bölgelere yabancı hemcinslerini sokmadıkları söylenir. Çocukluk yıllarımızda çoğunlukla çevremizde dolaşan bu hayvanları, yaylaya veya tarlaya gidip gelirken bizi fark edip uzaklaşırlarken görürdük. Ortaya çıkmalarıyla gözden kaybolmaları birkaç saniye sürerdi. Eğer küçükbaş hayvnları güdüyorsak her an tetikte olmak zorundaydık. Çoğunlukla tek gezdikleri halde, havaların karlı ve çok soğuk olduğu kış aylarında daha zorlu avlar için bir araya gelerek sürüler halinde evlerimizin çevresinde dolaşarak en büyük korkumuz oluyorlardı. Büyüklerimizin anlattıklarına göre karlı ve soğuk geçen kış aylarında tek başına yolculuk yapan insanlara saldırdıkları birçok vaka vardı. Böyle havalarda sürüler halinde köy içlerine sokulan kurtların koca Kangal köpeklerini parçaladığı, gece tuvalet ihtiyacı için dışarıya çıkanlara saldırdığı söyleniyordu.

Yaşar KEMAL Ustadır arı s.71’de “Anadolu’da kurtlar bir beladır” demiş ve devam etmiş: “Bir kurt, bir koyun veya keçi sürüsüne dalar, kurt sadece bir tanesini alır götürür ancak bütün sürüyü parçalar. Kurt dalmış sürüden artık hayır yoktur... Koyundan, keçiden başka geçimi olmayan Anadolu köylüsü, eğer sürüsüne böylesine kurt girmişse çöker, biter, açlıkla karşı karşıya kalır. Bu nedenle kurt gittikten sonra, sabah olduğunda sürü sahipleri gördükleri manzara karşısında donar kalır ve içleri kurda karşı kinle, öfkeyle dolar…”

Köy yaşamımız sırasında Yaşar Kemal’in bu güzel anlatımına benzeyen birçok olayla karşılaştık. Kendi yaşamım sırasında karşılaştığım veya büyüklerimizin anlattıkları kurt saldırılarından ilginç olanlardan birkaçını yazmaya çalıştım.

1: Köyümüzde yaşayan yaban hayvanlarından belki de en vahşi olanı, azla yetinmeyerek girdiği sürüden yakalayabildiği her hayvanı parçalayıp bırakan kurt veya kurtlar sürü çobanlarının korkulu rüyasıydı. Kış aylarında aç kaldıkları dönemler dışında çoğu zaman tek veya çift olarak dolaşan kurtlar sürülerin peşinden dolaşarak bazen bir veya birden fazla hayvanı parçalar, bazen de sürüyü güden kişilerin zaafından istifade ederek önüne kattığı hayvanların birçoğunu imha etme yolunu seçerlerdi. Anımsadığım olayların başında; köyümüz mezrası Mandere de Hamza’nın kuzularının tamamının kurt veya kurtlar tarafından parçalanmasıydı. O yıllarda amcamın çocukları Hamza'nın yanında iş bulmuş ve kuzular sütten kesilinceye kadar bu işle görevlendirilmişlerdi. Çocuklar güttükleri kuzuları otların bol olduğu bir bölgeye götürmüş ve orada oyuna dalınca kuzulara saldıran kurtlar sürünün tamamını parçalamıştı. Durumdan haberdar edilen Hamza Daşcan parçalanan kuzu cesetlerine getirdiği zehiri enjekte etmiş, fakat günler geçmesine rağmen kurtların parçaladıkları hayvanları gelip yemediklerini söylemişti.

2: Yaz aylarıydı. İşlerin en yoğun olduğu aylar olması nedeniyle herkes erkenden yatıyor, gün ağarmadan kalkıp işlerine gidiyordu. Hayvanlarımız evlerimizin bitişiğinde çalı çırpıyla çevirdiğimiz komlardaydı(1). Yataklarımız damlara çıkarıldığından damlarda yatıyorduk. Bir gece Taş Mahalle çeşmesi tarafından birinin “Xalo(2), xalo, xalojın!(3) diye bağırmasıyla uyandık. Komşumuz rahmetli Ali Dursun dayı da uyanmış, “Hayırdır kimdir gecenin bu vaktinde bağıran? Gecenin köründe yaramaz bir şey mi oldu?” diye gelen sese merakla ne olduğunu soruyordu. Bağıran Hamza Daşcan’dı. Hamza Daşcan: köyümüzün mezrası Aşağı Mandere’de oturuyordu ve atıyla köye gelip gidiyordu. Hamza aynı ses tonuyla “Hayvanlarınız nerede? Ortemerge’de(4) kurt bir sürüyü parçalamış!” Yataklarımızdan fırlayıp kalktık, annemle birlikte koma koştuk bizim hayvanlarımız komdaydı. Fakat, bizden yaklaşık elli metre aşağıdaki komşumuz Ali Dursun’un komu boştu. Kurtlar kışın aşırı karların yağdığı dönemlerde sürüler halinde evlerimize kadar sokuluyorlardı, fakat yaz aylarında kurtların köye inmesine o güne kadar rastlanmıştı. Bizim evimiz dağın yamacındaydı ve dağdan inen kurtların önce bizim koma saldırması gerekirken nasıl olduysa aşağıda bulunan Ali Dursun’un komuna saldırmışlardı. Komun dağ bölümü iki-üç metre yükseklikte kayalıktı, muhtemelen dağdan inen kurt veya kurtlar kayaların üzerinden koma atlayınca korkudan komun çitini parçalayan hayvanlar Ortemerge’ye doğru kaçmış ve orada etrafları sarılarak hepsi parçalanmıştı. Köyde en fazla sürüye sahip olan komşumuzun çeşmede dutun dibindeki taşın oyuğuna sıkışmış tek koyunu kalmıştı. Gerçi Ali Dursun dayı köyün varlıklı kişilerinden biriydi, birkaç yıl zarfında koyun adedini eski seviyesine getirdi ama o geceki katliamı ömrünce hiç unutmadı.

3: Goze kocasının vefatından kısa süre sonra hayatın gerçekleriyle yüzleşmek zorunda kalmıştı. Bir gelirleri, destek olacak akrabaları, ekip biçecekleri tarlaları, meyve alacakları tek dikili ağaçları olmadığından hayatta kalmak için acılarını içine gömüp kendisi ve çocuğuna ekmek bulmak zorundaydı. Yaşamın altında ezilmemek, her zorluğa direnebilmek için o güçlü olmak zorundaydı. Yaşamak ve oğlunu yaşatmak için her çareye, her işe koşturmak zorunda olduğunu çok iyi biliyordu. Dutlar olgunlaşmaya başladığında Sınağpır’a(5) kadar giderek hayrat olarak dikilen dutları toplayıp evine getiriyor; getirdiği dutları kaynatarak pestil ve pekmez yapıyordu. Ekin biçme mevsiminde köyde ekini olanlara koştururken, köyde iş bulamadığı zamanlarda oğlunu da yanına alarak Fatmalı köyüne giderek orada günlerce, haftalarca kalarak sabahtan akşama kadar ekin biçiyor, oradan aldığı birkaç ölçek buğday, arpa, darı ve birkaç harar samanı bulabildiği eşeklerle evine taşıyordu.

Bir yaz günü Fatmalı köyünden yaz boyu emeğinin karşılığı olan ürünleri getirirken yanında bir de dişi gıdik(oğlak) getirmişti. Onu dağ başındaki evlerinde kurtlara kaptırmamak için odalarının bir köşesinde besleyerek büyüttü. O bir keçi olduğunda doğurduğu yavrusuyla evin içine sığmadığından kapı önünde onlar için hazırladığı koma yerleştirdikten kısa süre sonra saldıran kurtlar yavruyu kapınca o tek keçisi kaldı. Sonraki yıllarda kurtlar ya yavruyu veya keçiyi kapıp götürdüler. Onun kendi ifadesiyle bu evde bir türlü keçileri ikiye çıkarmadı.

Yaz aylarında herkes gibi o da oğluyla birlikte damda yatıyordu. Yavrusunu kurtlara kaptırdığı keçisini kurtlara kaptırmamak için damdaki yatağının yanında keçinin boynuna bağladığı ipini yattığı yatağın yastığına bağlayarak uyumak zorunda kalmıştı. Bir gece bir kurt keçiye saldırınca keçi bağlı olduğu yastığı da sürükleyerek kaçıp gitti. Kurt da onu yakalamak üzere peşinden Tat’a(6) doğru koşturdular. Korkuyla yatağından fırlayan Goze aşağıdaki evlerin damlarında yatanlara doğru ağlamaklı olarak bağırmaya başladı. “Komşular keçimi kurt kaptı yetişin!” Yatağından fırlayan komşular “Kurt keçini hangi tarafa götürdü?” diye sorunca Goze “Hıldo’nun evine doğru gittiler” dedi. komşular üzerini dahi giymeden o yöne doğru koşturdular. Hıldo’nun çeşmesine vardığında kurdun yakaladığı keçiyi boğmaya çalıştığını görerek kurdu taşa tutarak kaçırdılar. Kurt kaçınca doğrulan keçinin boynunu yoklayan komşular keçinin sağlam olduğunu fark ettiler. Keçi boynundan darbeler almış ama aldığı darbeler hayati tehlike oluşturmamıştı. İpinden tuttuğu keçiyi getirip Goze’ye teslim eden komşular “Kurt muhtemelen çok yaşlı olduğundan keçinin boynunda önemli yara açmamış, bir daha kaptırmamak için keçine iyi sahip ol” diyerek yataklarına döndüler. DEVAM EDECEK

-

(1) Kom: Küçükbaş hayvanların yaz aylarında gecelediği etrafı çitle çevrili alan.

(2) Halo/Xalo: Dayı

(3) Halojın/Xalojın: Dayının eşi, yenge

(4) Ortemerge: Taş mahallenin hemen dışında bir bölge adı.

(5) Sınağpır: Köyün dışında, Karkit (Büklümlü) köyüne yakın bir bölge adı.

(6) Tat: Köyün hemen dışında bir bölge adı.