KEBAN KÖYLERİ : (6) BAĞÇELÜ - 1

(Kaynak :

Araştırma Makalesi/ ResearchArticle

19. YÜZYILINİLKYARISINDAKEBANKÖYLERİNİNİDARİ VE DEMOGRAFİK YAPISI

AdministrativeAndDemographicStructuresofKeban’sVillagesInthe First Half 19th Century

Enver ÇAKAR^*)

BAĞÇELÜ-1

BağçelüKöyü:

1835yılındaÇemişgezekKazası’nınKirnirNahiyesi’ne bağlı olan Bağçelü (Bahçeli) Köyü 38 hane ve 105 erkek nüfusa sahipti⁴⁸. Köyün ihtiyarı Ahmed’in torunu Hasan Kâhya, imamı da Molla Mehmedadında biriydi. Köyün en kalabalık ailesi Umuroğullarıolup, toplamda 7 hane ve 18 erkek (tahminen 36 kadın ve erkek) nüfusları vardı⁴⁹. Bağçelü Köyü’nün 1840 yılında da 39 hane ve 106 erkek (tahminen 212 kadın ve erkek) nüfusu bulunmaktaydı. Bu tarihte köyün birinci muhtarı Umur Hüseyin oğlu Ali, ikinci muhtarı Topal Mustafa oğlu Bekir, imamı da Hasan oğlu Molla Ali idi⁵⁰.

⁴⁷BOA,NFS-d,no:2675,v. 189a-b.

⁴⁸ 1518’de Çemişgezek Sancağı’ndaBağçe adlı bir köy vardı. Nüfusu tamamen gayrimüslimlerden oluşan bu köyde sadece 7 hane mevcuttu. Bkz. BOA, TD, no: 64, s. 775.

⁴⁹ Bu aileden Umur Mehmed’in Hüseyin ve Abbas adında iki oğlu, Umur Ali’nin de Mustafa, İbrahim, Mehmed ve Hasan adlı 4 oğlu vardı. BOA, NFS-d, no: 2603, s. 301-306.

⁵⁰BOA, NFS-d,no:2604,s. 526-531.

⁵¹ Bunlardan Muhammed ve Veli oğlu Mustafa ile Mehmed Kâhya’nın torunları Ali ve Ahmed Halep’te, Abbas oğlu Hacı Muhammed de Şam’da bulunuyordu. BOA, NFS-d, no: 2587, v. 53a-b.

⁵² Bkz. Enver Çakar-Füsun Kara, “17. Yüzyılın Ortalarında Arapgir Sancağında İskân ve Nüfus (1643 Tarihli Avârız-Hane Defterine Göre)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15/2, Elazığ, 2005, s. 385-412; 998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekr ve ‘Arab ve Zü’l-Kâdiriyye Defteri (937/1530), Dizin ve Tıpkıbasım, Ankara, 1998, s. 92-101.

⁵³BOA, TD,no:64, s.656.

⁵⁴ TKA, TD, no: 106, v. 157a; 998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekrve‘Arab ve Zü’l-Kâdiriyye Defteri (937/1530), Dizin ve Tıpkıbasım, s. 186

⁵⁵BOA, TD, no:64, s.655.

⁵⁶ TKA, TD, no: 106, v. 165a; 998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekrve‘Arab ve Zü’l-Kâdiriyye Defteri (937/1530), Dizin ve Tıpkıbasım, s. 186.

KEBAN KÖYLERİ : (7) ÇALIK - 1

Çalık Köyü:

Çemişgezek Kazası’na bağlı KirnirNahiyesi’nin bir köyü olan Çalık⁶¹, 1835 yılında 32 hane ve 88 erkek (tahminen 176 kadın ve erkek) nüfusa sahipti. İhtiyarı Osman oğlu İbiş Kâhya’ydı. Osman’ın İbiş Kâhya’dan başka, Hüseyin, Tahir ve Mehmed adlı oğulları da vardı. Bunların toplam hane sayısı 4, erkek nüfusu da 14 idi. Hane sayısı fazla olan bir başka aile de Dervişoğulları’ydı. Bunların da 7 hane ve 21 erkek nüfusu vardı⁶². 1840 yılında ise 30 hane ve 73 erkek (tahminen 146 kadın ve erkek) nüfusu bulunan Çalık Köyü’nün birinci muhtarı Osman oğlu İbrahim Kethüda’ydı. Köyden toplam 5 kişi, muhtemelen tarım işinde çalışmak maksadıyla Adana’ya gitmişti⁶³. Bugün Çalık’ın Süleymanlı adlı bir mahallesi de vardır. Fakat burası 19. yüzyılın ilk yarısında nispeten kalabalık nüfuslu müstakil bir köydü (bkz. Süleymanlu Köyü).

KEBAN KÖYLERİ : (8) ÇENDİKAN-1

Çendikan Köyü:

Bugün Örenyakayeni adıyla bilinmektedir⁶⁴. 19. Yüzyılın ilk yarısında Çemişgezek Kazası’nınKirnir Nahiyesi köylerinden olan Çendikan’ın 1835 yılında 21 hane ve 61 erkek (tahminen 122 kadın ve erkek) nüfusu vardı. Köyün ihtiyarı Mustafa oğlu Osman Kâhya, imamı da MonlaMehmedadlıbiriydi⁶⁵.Köydetoplam5erkeknüfusuolanaslen

⁵⁷“Harput Kazâsına tâbi‘ Sünkürdnâm-ı diğer Birvanlınâm karyede Şeyh ŞâdiZâviyesi’ne mutasarrıf Şeyh Yasin-i Nakşibendi’ye tecdîdşüd”. VGMA, Hurufat Defteri, no: 1090, s. 48. Krş. Enver Çakar-Celalettin Uzun, Hurufat Defterlerinde Harput (1690-1812), Elazığ, 2017, s. 115.

⁵⁸MehmetAliÜnal, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı(1518-1566),s.83.

⁵⁹EnverÇakar-Celalettin Uzun, Hurufat Defterlerinde Harput(1690-1812),s.88-89.

⁶⁰BOA,NFS-d,no:2675,v.196b-197b.

⁶¹ÇalıkKöyü,16.yüzyılda mevcut değildi. Bkz. Mehmet Ali Ünal, XVI.Yüzyılda Çemişgezek Sancağı, TTK, Ankara, 1999.

⁶²BOA,NFS-d, no:2603,s. 312-316.

⁶³BOA,NFS-d, no:2604,s. 510-514.

⁶⁴Çendikan,16.yüzyılda mevcut olmadığına göre,Osmanlı döneminde kurulmuş bir yerleşim birimidir.

⁶⁵BOA,NFS-d, no:2603,s. 296-198.Enver ÇAKAR,14        19.Yüzyılın İlk Yarısında Keban Köylerinin İdari ve Demografik Yapısı

*66-BOA, NFS-d, no: 2604, s.533-535.